HISTORIA KULTURY W STRZELCACH KRAJEŃSKICH
LATA 40.
Tuż po wojnie pracą kulturalną w mieście zajęli się: Rozalia i Stanisław Szemberscy, Zofia Blancard, Maciej Galisiak, Hanna Wyszogota-Zakrzewska oraz nauczyciele: Maria Mocałowa, Józefa Sznajder, Edward Dębski, Zofia Seróczyńska. Dzięki zaangażowaniu tych ludzi przy Domu Społecznym powstał chór, zespół teatralny i biblioteka. Występy chóru i amatorskiego zespołu teatralnego cieszyły się bardzo dużym powodzeniem. Wszystkie premiery były gorąco oklaskiwane. Była to zresztą jedyna rozrywka kulturalna dla przybywającej ludności. Zespól teatralny w latach 1945-1947 dał 22 przedstawienia. Grano sztuki autorów polskich lub inscenizacje przygotowane przez J.Sznajder i M. Mocałowa.
LATA 50.
Wraz z przybywaniem ludności powstawały w Strzelcach Krajeńskich świetlice, zaczęto sprowadzać do miasta estradę, literatów, artystów i zespoły muzyczne. 20 października 1958 roku Miejska Rada Narodowa podjęła decyzję o utworzeniu Miejskiego Domu Kultury w Strzelcach Krajeńskich, którego siedzibą była Brama Młyńska (zwana Drezdenecką). Uroczyste otwarcie placówki nastąpiło 2 maja 1959 roku. Dokonał tego ówczesny przewodniczący Prezydium Miejskiej Rady Narodowej Józef Mikołajczak i sekretarz Prezydium Kazimierz Jagodzki. Pierwszą kierowniczką została Anna Rogulska. Do pracy pozyskała dwóch instruktorów opłacanych ryczałtowo, niektórzy służyli pracą bez żadnego wynagrodzenia. Dzięki zaangażowaniu tych społeczników życie kulturalne rozwijało się. Również w tym okresie zaczęto udzielać prywatnych lekcji nauczania muzyki. Prekursorami w tej dziedzinie sztuki byli Władysława i Artur Rohlowie, ucząc gry na pianinie i akordeonie. Prowadzili oni także przy szkole podstawowej zespół mandolinistów.
Pierwsza siedziba Domu Kultury – Brama Młyńska (zwana Drezdenceką)
LATA 60.
W roku 1960, dzięki dużemu wsparciu Wydziału Kultury Prezydium Powiatowej Rady Narodowej i jego kierownika Leopolda Wedlera, powstało Ognisko Muzyczne. Prowadziła je wówczas Irena Langner, ucząc w klasie fortepianu. Pozostałą kadrę stanowili: Maria Sujak – klasa skrzypiec i Edmund Piątkowski – klasa akordeonu. Jest to okres dużego rozkwitu kultury muzycznej w mieście. 1 kwietnia 1960 roku kierownikiem Domu Kultury zostaje Jan Prokop, który rok później – 26 sierpnia 1961 roku – zakłada Zespół Taneczny Ziemi Strzeleckiej. W międzyczasie zmienił on nazwę na Zespół Tańca Ludowego „Krajna”; dał setki koncertów, brał udział w prestiżowych imprezach ponadregionalnych (Dożynkach Centralnych w Warszawie) i wielokrotnie występował w Niemczech. Działały również w tym okresie: Zespół Muzyczny prowadzony początkowo przez Mariana Klaszczyńskicgo, następnie przez Stanisława Ziajkę, Estrada Poetycka kierowana przez Patrycję Bukowską, a później przez Janinę Wróbel. Jej członkowie brali udział w ogólnopolskich konkursach recytatorskich, zajmowali wysokie lokaty na szczeblu wojewódzkim i krajowym.
Zespół Tańca Ludowego „Krajna” – rok 1962 1 stycznia 1962 roku Miejski Dom Kultury przemianowano na Powiatowy Dom Kultury. Zmienił się jego kształt organizacyjny i profil. W roku 1964 przy PDK powstała Poradnia Kulturalno-Oświatowa, która sprawowała nadzór metodyczny nad 42 placówkami w powiecie. Przy poradni funkcjonowała biblioteka repertuarowo-metodyczna – jedna z lepszych w tym czasie. Organizowano różnorodne wystawy, pogadanki, spotkania z pisarzami, prowadzono Dyskusyjny Klub Filmowy. W tym czasie odbyła się w Zielonej Górze Wystawa Plastyki Amatorskiej Województwa Zielonogórskiego. Jedynym reprezentantem Ziemi Strzeleckiej i powiatu był Jan Ławnik. Oferta Domu Kultury rozszerzyła się po oddaniu (po remoncie) 22 lipca 1964 roku do użytku sali widowiskowej.
Sala widowiskowa widziana ze sceny
Utworzono nowe koła zainteresowań, m.in. pracownie: fotograficzną, którą prowadził Jan Sagan, Teatrzyk Kukiełkowy kierowany przez Janinę Wróbel oraz Młodzieżowy Klub Dyskusyjny prowadzony przez Lucynę Kuśman. Organizowano też tzw. „zielone niedziele”.
LATA 70.
W latach 1969-1970 Domem Kultury kieruje najpierw Marek Gęsicki, a następnie Tadeusz Szczurek. W tym okresie zainicjowane zostały Plenery Plastyczne dla Plastyków Ziemi Lubuskiej.
Elektem trwającego w lalach 1969-1970 współzawodnictwo placówek kulturalno-oświatowych było przyznanie przez Wojewódzka Komisję Współzawodnictwa wyróżnienia dla świetlicy w Górkach i Powiatowemu Domowi Kultury w Strzelcach Krajeńskich za niektóre formy pracy. Reaktywowano Zespół Pieśni i Tańca, rozbudowano pracownię fotograficzno-filmową, zorganizowano wiele ciekawych imprez i akcji kulturalnych. Ciekawostką, i to w skali województwa, było zebranie zabytków archeologicznych świadczących o przeszłości Ziemi Strzeleckiej. Inicjatywa ta wynikała z zainteresowania kierownika PDK Tadeusza Szczurka. Działające w tym czasie kluby „Ruch” i „Młodego Rolnika” były wielokrotnie wyróżniane na szczeblu wojewódzkim. W konkursie na „Najlepszy Klub Wiejski Ziemi Lubuskiej” klub w Gilowie prowadzony przez państwa Nowaków kilka razy zajął pierwsze miejsce, a kluby w Przyłęgu i Brzozie wyróżnienia. Ważny wpływ na poziom pracy tych i innych placówek miał Dom Kultury – jako ośrodek instrukcyjno-metodyczny.
Również w 1969 roku ogłoszony został I Międzywojewódzki Konkurs Gitarowy z okazji XXV-lecia powrotu Ziem Odzyskanych do Macierzy Zorganizowany był przez Wydział Kultury PPRN, Społeczne Ognisko Artystyczne, Powiatowy Dom Kultury oraz Powiatową i Miejską Bibliotekę Publiczną w Strzelcach Krajeńskich.
Halina Kaźmierczak, kierowniczka Domu Kultury od 1971 roku, kontynuuje tradycje poprzedników, ale przede wszystkim popularyzuje sztukę etnograficzną, organizując wystawy sztuki ludowej, konkursy pisanek itp. W 1971 roku Zespół Pieśni i Tańca „Krajna” obchodzi jubileusz 10-lecia. W okresie X-lecia pięknej karty Zespołu przygotowano 5 pełnospektaklowych programów, dając 68 występów. Z zespołem współpracowali Urszula Berdowska i Edward Ostałowski. W tym czasie, z inicjatywy kierownika kina „Zwycięstwo” Władysława Hliwy i Szymona Borowskiego, nauczyciela LO, utworzony został Dyskusyjny Klub Filmowy.
W latach 1971-1974 kierownikami Domu Kultury byli kolejno Kazimierz Kamiński i Zbigniew Pekar. K. Kamiński zasłużył się w utworzeniu Społecznego Ogniska Artystycznego. Z jego inicjatywy i dzięki osobistemu zaangażowaniu (w 1975 roku) została powołana w Strzelcach Krajeńskich Państwowa Szkoła Muzyczna l stopnia.
Kazimierz Kamiński – rok 1971
Przez okres kierowania Domem Kultury, a później Ogniskiem Artystycznym, był on organizatorem Międzywojewódzkich Konkursów Gitarowych. Trzeciemu konkursowi w 1972 roku towarzyszył plener plastyczny, zorganizowany przy pomocy Związku Polskich Artystów Plastyków okręgu zielonogórskiego. Od 1 października 1974 do 31 grudnia 1977 roku Powiatowym Domem Kultury kieruje Andrzej Dański Po wprowadzeniu reformy administracyjnej kraju w 1975 roku Dom Kultury zmienił profil działania i nazwę na Strzelecko-Krajeński Dom Kultury. Działalność swoją prowadził wówczas w sali widowiskowej i budynku przy Placu XXX-lecia. W 1975 roku przy współpracy dyrekcji Technikum Mechanizacji Rolnictwa utworzony został zespół wokalno-instrumentalny „Czas”, którego instruktorem, kompozytorem, aranżerem i autorem tekstów był Jan Kupczyński. Zespół miał całą serię osiągnięć. Wyliczyć tu należy: udział w Panoramie XXX-lecia w Warszawie, pierwsze miejsce w Ogólnopolskim Festiwalu Młodzieży Szkolnej „Wrocławski Maj”, pierwsze miejsce i nagrodę specjalną Ministra Oświaty na Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu i Piosenki Żołnierskiej w Kołobrzegu, liczne nagrania telewizyjne i radiowe na antenie ogólnopolskiej.
Zespół „Czas”
W Bobrówku oddano do użytku filię Domu Kultury. Aktywnie w tych latach pracował Zakładowy Dom Kultury w Tucznie oraz kluby w Gilowie, Buszowie i Brzozie. Dobrze układała się współpraca z kinem i innymi instytucjami kultury. Kontynuowany był Międzywojewódzki Konkurs Gitarowy, który w 1976 roku odbył się po raz VII i ostatni. Impreza ta odbiła się szerokim echem w kraju. Nadeszło wiele podziękowań za staranną jej organizację. Domagano się zwiększenia ilości zapraszanych ośrodków. W wyniku życzeń zainteresowanych w 1977 roku odbył się już jako I Ogólnopolski Konkurs Gitarowy dla uczniów Państwowych Szkot Muzycznych I stopnia i SOM z całego kraju. Przez kolejne lata, tj. od 1 stycznia 1978 do 15 maja 1980 roku, Strzelecko-Krąjeńskim Domem Kultury kierowała Danuta Ławnik. Kontynuowane są formy działalności poprzedników. Powstaje w tym czasie zespół tańca nowoczesnego „Problem” prowadzony przez Annę Fic osiągający sukcesy i wielokrotnie nagradzany w Wojewódzkim Przeglądzie Amatorskiego Ruchu Artystycznego.
Zespół tańca nowoczesnego „Problem”
Nawiązana została też współpraca z towarzystwami mniejszości narodowych, szczególnie z Ukraińskim Towarzystwem Społeczno-Kulturalnym. Organizowano więc spotkania ukazujące kulturę łemkowską.
LATA 80.
Od 1 czerwca 1980 do 15 sierpnia 1982 roku dyrektorem Domu Kultury był Józef Cabaj. Podczas jego kadencji szczególnie rozwijała się fotografia i film, prowadzona przez Jana Sagana i Pawła Górskiego. Był on też organizatorem Plenerów Strzelecko-Krajeńskich, w skład których wchodziły trzy dziedziny sztuki: malarstwo, fotografia i rzeźba. Podczas kierowania Domem Kultury przez Jana Kupczyńskiego, w okresie od 16 sierpnia 1982 do 20 czerwca 1989 roku, powstał dziecięcy zespół pieśni i tańca „Krajna” – jako pierwszy w województwie gorzowskim. Instruktorem i choreografem zespołu był Jan Prokop, później Jarosław Kaczmarek, a opiekunem Leontyna Borowska. Zespół był wielokrotnym laureatem Wojewódzkiego „PARA”, brał udział w Festiwalu Folkloru, warsztatach artystycznych i licznych koncertach.
Dziecięcy zespół pieśni i tańca „Krajna” – rok 1985
Powstają w tym czasie młodzieżowe zespoły „Kral” i „Protest” oraz dziecięco-młodzieżowa orkiestra rozrywkowa składająca się z uczniów i absolwentów Państwowej Szkoły Muzycznej I stopnia – prowadzone one były przez Jana Kupczyńskiego. W latach 1985-1988 z powodzeniem działał Ochotniczy Teatr Amatorski „AD l” prowadzony przez Dariusza Muszera, który wystawił dwa spektakle, m. in. „Proszę o zwrot czesnego” oraz baśń muzyczną „Zwierciadło śmieszadło” do tekstu Dariusza Muszera i muzyki Jana Kupczyńskiego. Odbyły się trzy edycje konkursu poetyckiego „O prawdziwek Dobiesława” oraz konkurs poezji haiku. W teatrze „AD1″ pierwsze kroki stawiał aktor Jacek Braciak – absolwent PTMR w Strzelcach. Utworzony przez Marka Galczewskiego DKF „Strzelec” skupiał miłośników kina. Był bardzo prężnym klubem, zrzeszonym w Federacji DKF, popularyzującym filmy ambitne i dobre.
W teatrze „AD1″ pierwsze kroki stawiał aktor Jacek Braciak – absolwent PTMR w Strzelcach. ( na zdjęciu z prawej)
28 grudnia 1985 roku przy Domu Kultury powstał „Chór Środowiskowy”, którego pierwszym dyrygentem był Tadeusz Rachlewicz – dyrektor PSM I stopnia, a organizatorem Jan Kupczyński.
„Chór Środowiskowy”
LATA 90.
Od 1 kwietnia 1989 do 30 czerwca 1991 roku Domem Kultury kierował Adam Furdzyn, który współpracował z zespołami: „Tip-Top”, „Big-Bandem” prowadzonym przez Jerzego Bywalca oraz dziecięcym zespołem działającym przy Szkole Podstawowej nr 1 „Kolorowi” prowadzonym przez Bogdana Kionę. Znaczne sukcesy osiągnął zespól rockowy „Wayout”. Był m.in. wyróżniony w Wojewódzkim Przeglądzie Zespołów Rockowych w Międzychodzie.
Zespól tańca nowoczesnego „Wilczyce”
Powstał również zespól tańca nowoczesnego „Wilczyce” prowadzony przez Beatę Baranowicz. Był to również, czas kiedy przestają działać: Chór Środowiskowy, Zespól „Krajna”. Odbył się też ostatni plener malarski. 1 kwietnia 1991 roku Uchwalą nr 1X/72/91 Rady Miasta i Gminy w Strzelcach Krajeńskich z dnia 27 lutego 1991 roku utworzona została, w miejsce dotychczas działającego Strzelecko-Krajeńskiego Domu Kultury i Biblioteki Publicznej Miasta i Gminy, jedna placówka upowszechniania kultury o nazwie Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury w Strzelcach Krajeńskich. Uchwałą Rady Miasta i Gminy 28 sierpnia 1991 roku dokonano kolejnego połączenia Miejsko-Gminnego Ośrodka Kultury z Ośrodkiem Sportu i Rekreacji i utworzono I września 1991 roku Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury, Sportu i Rekreacji w Strzelcach Krajeńskich. Pierwszym dyrektorem w okresie od 15 kwietnia 1991 do 15 lutego 1994 roku był Marek Lempaszak. Wprowadził rytmikę dla dzieci w wieku przedszkolnym. Objął również opieką finansową wszystkie zespoły pracujące w szkołach, był to okres likwidacji środków finansowych na zajęcia pozalekcyjne. Przejął też dziewczęcy chór parafialny „Schola” założony przez księdza Marka Grewlinga w 1992 roku. Dyrygentem i opiekunem chóru została Urszula Berdowska. Chór posiada bardzo bogaty dorobek. W swojej działalności koncertował w Gorzowie, Zielonej Górze, Warszawie, Berlinie, Belgii, Danii. Jest laureatem Ogólnopolskiego Przeglądu Chórów w Gnieźnie, Festiwalu Pieśni Liturgicznej i Pielgrzymkowej w Koniecpolu w 1994 roku. W 1995 roku zostaje laureatem Ogólnopolskiego Przeglądu Chórów w Bydgoszczy, a za utwór obowiązkowy otrzymał „Złoty Kamerton” – pierwszy w ówczesnym województwie gorzowskim. Posiada w swoim dorobku dwie kasety video i dwie magnetofonowe: „Więcej ciepła w naszych dłoniach” i „Maleńka miłość”. Chór brał udział w „Spotkaniach z Kulturą Łemkowską”, występował z grupą folkową „Chwylyną” w TV Polonia z Łemkowskimi kolędami. Poza tym brat udział w lokalnych imprezach, koncertach, uroczystościach państwowych i okolicznościowych. Chór otrzymał trzykrotnie Nagrodę Wojewody Gorzowskiego, a statuetka stała się własnością zespołu.
Chór parafialny „Schola” Od 6 kwietnia 1994 roku do końca maja 1995 roku dyrektorem MGOKSiR został Antoni Leśniewski, który kontynuował działalność poprzedników. Działają zespoły: „Wilczyce” i „Schola”. Dzięki nawiązanym kontaktom ze znakomitymi muzykami jazzowymi w lipcu 1994 roku zorganizowane zostały I Warsztaty Jazzowe, na których gośćmi byli: Jan Ptaszyn Wróblewski i Henryk Majewski, a w lutym 1995 roku na II Warsztatach gościli: Marek Napiórkowski, Tomasz Grabowy i Wiesław Pieregorólka. Członkowie „Jurek’s Bandu” mieli okazję pracować pod okiem mistrzów i wziąć udział w koncercie „Profesorowie i uczniowie”.
„Profesorowie i uczniowie”- Wiesław Pieregorólka
W okresie od 22 maja 1995 roku do 31 sierpnia 1998 roku po raz drugi dyrektorem MGOKSiR został Jan Kupczyński. W 1993 roku zrodziła się inicjatywa organizacji spotkań z piosenką żeglarską, szantową w OTW Długie, które następnie przerodziły się w Festiwal Piosenki Żeglarskiej. Impreza ta stała się jedną z wiodących imprez kulturalnych promujących Ziemię Strzelecko-Krajeńską.
Zespół szantowy „Przejazdem” – rok 1997 W 1995 i 1996 roku działała nadal młodzieżowa orkiestra rozrywkowa, będąca laureatem przeglądu PARA. Młodzieżowa orkiestra rozrywkowa W 1996 roku, po pięciu latach przerwy, dyrektor Domu Kultury reaktywował „Chór Środowiskowy”, który prowadził przez rok. Przez następne dwa lata dyrygowała nim Urszula Berdowska. Koncertował on na „Spotkaniach z Kulturą Łemkowską” w Gorzowie oraz na lokalnych imprezach. W 1998 roku pałeczkę dyrygenta przejął Marek Popis, który wzbogacił repertuar o utwory patriotyczne, kościelne, biesiadne, koncertując na imprezach środowiskowych i świętach państwowych. Od 1997 roku, po tragicznej śmierci Jerzego Bywalca – założyciela zespołu „Jurek’s Band” – do maja 1999 roku zespołem kierował Jan Kupczyński. We wrześniu 1998 roku dyrektorem MGOKSiR został Marek Bidol. W wyniku społecznej potrzeby utworzono w październiku 1999 roku sekcję taneczną i teatralną. W związku z obchodami 40-lecia Domu Kultury i SKTK w listopadzie 1999 roku, z inicjatywy Jana Prokopa, reaktywowano w październiku Zespół Tańca Ludowego „Krajna”. Tańczyli w nim byli członkowie. Inauguracyjny koncert odbył się 28 listopada 1999 roku z okazji jubileuszu wymienionych placówek. Świętowanie 40-lecia Domu Kultury i Strzelecko-Krajeńskiego Towarzystwa Kultury odbywało się w dniach 26-28 listopada 1999.
XXI WIEK W STRZELECKIEJ KULTURZE
W latach 2000-2010 jedną ze sztandarowych imprez był letni Festiwal Piosenki Żeglarskiej „Keja” odbywający się w Długiem.
Ośrodek kultury był w tym czasie organizatorem wielu innych imprez artystycznych, jak chociażby: „Koncertów Noworocznych”, „Warsztatów Jazzowych”, Konkursów Recytatorskich, Przeglądów Teatrów Dziecięcych, Dziecięcego Festiwalu Piosenki Żeglarskiej „Mała Keja”, Plenerów Fotograficznych, „Młodzieżowych Spotkań z Muzyką i Poezją”, Turniejów Brydża Sportowego i Turniejów Szachowych, Koncertów Zespołów Rockowych, wystaw fotograficznych i plastycznych oraz wielu innych imprez o charakterze okazjonalnym i rocznicowym. W 2004, 2005, 2006 roku w Parku Miejskim odbywały się Euro- Pikniki. Z czasem zastąpiono je Jarmarkami Strzeleckimi, które przeniesiono na Rynek Miejski.
Przy Ośrodku Kultury działały w tym czasie: Chór środowiskowy „Cantus Decus”, Kapela muzyczna i Zespół Tańca Ludowego „Krajna”, Zespół muzyczny „Jurek’s Band” oraz młodzieżowe zespoły rockowe „Totalny Paralish”, „Toxic Rewolt”, „Z biegu …”.
Wiosną 2008 roku zakończono remont generalny siedziby ośrodka kultury. Po zakończeniu remontu odszedł ze stanowiska dyrektora Marek Bidol, zastąpił go Eryk Szurko. Powstają nowe sekcje zainteresowań: zespół tańca nowoczesnego dla dzieci, teatr młodzieżowy, Zespół Młodych Aktorów Filmowych. Wprowadzono cykl spotkań z filharmonią poznańską. Zostaje wprowadzona nowa impreza – Wigilia Miejska oraz koncert charytatywny „Strzelczanie dla strzelczan”.
W 2009 roku zostaje wprowadzona nowa oficjalna nazwa instytucji – Strzelecki Ośrodek Kultury.
W 2010 roku odbywa się ostatnia edycja Festiwalu „Keja”, wtedy też ośrodek otrzymuje zabytkowy budynek Spichlerza, do którego zostaje przeniesiona część sekcji zainteresowań.
Powstaje ponadto sekcja Strzelecki Klub Filmowy, której siedziba mieści się w Spichlerzu. Prężnie działają stałe sekcje SOK-u, wciąż też przybywa nowych, jak choćby: break dance, Zespół Tańca „Remember the feeling” czy zespoły muzyczne („Krater”, „Maja Lumasepio”, „Poczekalnia”).
W 2011 roku pod skrzydła SOK-u przekazany jest Punkt Informacji Turystycznej działający na Rynku Miejskim.
Kluczowe imprezy w tym czasie to m.in.: Jarmarki Strzeleckie, majówki, Wigilia Miejska, koncert charytatywny „Strzelczanie dla strzelczan”. Rocznie realizowanych jest około 100 imprez. Wciąż pozyskiwane są środki pozabudżetowe na wykonanie wszystkich zaplanowanych działań. W 2015 roku ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego wyremontowane zostało pomieszczenie starej wentylatorowi, powstało tam studio nagrań „Kanciapa”. Pozyskane zostały też środki na utworzenie nowej sekcji – plastycznej (z Banku Gospodarki Krajowej).